ذكر ابتلائه
 و سبب جلائه
 روّح الله روحه
 زاد لنا فتوحه

 حضرت سيادت
 [ امیر سیّد علي همدانی رحمة الله علیه
 متوفّی در قرن هشتم ه.ق ]
 فرمود كه :
 بسى ابتلاء به ما رسيد
 در سَفَر و حَضَر
 كه بعضى از آن ابتلاء به سبب فقهاء رسيد و علماء
 و بعضى به سبب مُلوك و اُمَراء
 و بعضى شايد كه بود به شُرورِ نفسِ ما
 و آن بلاها از حضرت حقّ تعالى باشد بر ما محضِ عطاء .

 اگر چه به صورت ، آن نمود بلا
 چنانكه فرمود حضرت مصطفى صلّى الله عليه و سلّم :

 « أشدّ البلاء على الأنبياء
 ثمّ على الأولياء
 ثمّ على الأمثل فالأمثل » .

 دلى را كـــز غـــمِ عشقـش ، سَرِ موئى  خـبـر باشد
 زِ تـشريفِ  بـلاى دوست ، بَر وى  صـــد اثـر باشد 
 كسى كز غمزۀ مستش  ،  چو زلفِ او پــــريشان شد
 زِ نام و ننگ و كفر و دين  به كلّى بی خــــبر باشد
 گـــدایی را کـــه  با سلطانِ بــی هـمـتا بُـوَد ســـودا
  دلـش پيوسته ريش و ، عيش تـلخ و ، ديـده تَر باشد
 «على» گوهر كسى يابد ، كه او ، از سَر قَدَم سازد
 كسى افــــتد گـهر مـعنى تـو را گـر قَدرِ سَـــر باشد  
 
 و فتنۀ علماء اگرچه بسيار است
 امّا يكى از آن فتنه‌ها اين بود كه
 وقتى مرا زهر دادند
 و حقّ تعالى از هَلاكت نگاه داشت
 و ليكن اثرِ آن در تن باقى است
 تا در سالى يك‌ بار اندك وَرَمى پيدا میـشود
 و زردآب میرود و باز خشك میـشود
 و قصّه آن بود كه
 در بعضى ديار با علماء در مجلسى نشسته بودم
 و چند كلمه‌اى از قول حقّ گفته
 و علماء را از آن سخت ناخوش آمده
 و با همديگر گفته كه
 اگر اين نوع سخنان را بارِ ديگر عوامّ از اين سيّد بشنوند
 از علماء عقيده بردارند ،
 پس تدبيرى بايد كرد تا سيّد دفع شود به حيات يا ممات
 و بعد از مشورت اتّفاق كردند كه
 سيّد را زهر بايد دادن كه ميراث است .
 لاجَرَم دعوتِ شگرف ساختند
 و مرا طلب داشتند
 و التماس نمودند كه البتّه خدمت ِسيّد را
 بايد كه حاضر شود در مجلسِ جمعيّت
 تا بركتِ صحبت سيّد به اهل مجلس برسد ،
 پس اجابت نمودم و برفتم .

 و در راه با ولىّ ملاقات افتاد
 و آن ولىّ چند دانۀ حبّ الملوك دردهان من نهاد و گفت بخور
 از براى خدا و من نيز خوردم و گفتم: موافقت بايد كردن ،
 اجابت نكرد 
 و چون به آن مجلس رسيدم
 اهل آن مجلس به‌ غايت تعظيم نمودند
 و در قدح شربت آوردند
 و به عزّتِ تمام عرضۀ تشرّب داشتند
 و من نيز تشرّب نمودم از آن قدح
 و بعده معلوم شد كه در آن شربت زهر بوده است ،
 لاجرم زود از آن مجلس برخاستم
 و اهلِ مجلس هرچه تمام‌ تر بود التماسِ توقّف نمودند
 امّا اجابت نكردم بلكه مسارعت نمودم
 تا به حجرۀ خود
 و قى و اسهالِ قوى پديد آمد
 و زهر از من دفع شد
 و بعد از اَذاى كثير خوش شدم ،
 فَلاجَرَم بعد از آن از صحبتِ عُلماى بى‌ ديانت احتراز كردم
 اگرچه ايشان در غيبت و تهمت بسيار كوشيدند ،
 جزاهم الله بما يريد
 إذ هم أولاد يزيد
 فعليه اللّعنة بالمزيد.

 امير ضياء الدّين كاشغرى عليه‌ الرّحمة فرمايد :

 اللّعن على يزيد فى الشّرع يجوز
 و اللّاعن يحوى حسنات  و يجوز
 
 و فتنۀ ملوك و امراء نيز اگرچه بسيار است
 امّا يكى از آن فتنه‌ ها اين بود كه
 در بعضى ديار رسيدم
 و سلطان آن ديار طالب صحبت آمد
 و به اكرام و اعظام و اجلالِ تمام به نزديك خود طلب نمود
 و من اجابت نكردم
 و آن سلطان را غضب آمد
 و اسبى از مِس ساختن فرمود
 و چون آن اسب تمام شد بر آتش نهادند ،
 تا مس آتش گشت
 و آن سلطان تهديد شديد میـفرستاد و میـفرمود كه
 در شهر ندا كنند كه
 سيّد را بايد به صحبت سلطان آمدن
 و الّا بر آن اسبِ آتشين او را سوار سازند
 و همچنين تا چهل روز اسب را گرم  مى‌ساختند
 و باز خنك مى‌شد
 و بعد از تهديد و نداى او من در صحبت آن به سلطان نرفتم ،
 و بعد از چهل روز سلطان در صحبت آمد
 و به ادب  تمام قيام نمود و عذر ما .

 زِ جـــــــــــامِ شـوق شده مست و شيشه بــشكسته
 ميـــانِ عـربده محبوبِ خوش‌ لِقــــــــا ديـــــــــده  
 زِ نـنـگِ خـــــود شده يك‌ سـو ،  در حــــريمِ ذات 
 جـــــــمالِ آن مـــــــهِ بـی چـون و بـی چـرا ديده
 «علايى» از چه شدى مست چون نخوردى مى ؟ 
 زِ ديـــده مست شــود  هــر كس و ، تــو نــــاديده

 ***********
 از کتاب خلاصة المناقب 
 ( در مناقب امیر سیّد علي همدانی رحمة الله علیه )
 نویسنده مرحوم نورالدّین جعفر بَدَخشی [قرن 8 ه.ق]